De 50 waarden van groene binnenterreinen v14

1
De 50 waarden van groene binnenterreinen
R. Stuyver en N. Hagenbeek, 31 januari 2017, versie 14

Iedereen is het er wel over eens dat groene binnenterreinen (binnentuinen) veel kunnen bijdragen
aan de kwaliteit van leven voor bewoners, bedrijven en de stad. Maar op welke punten voegen
groene (moes)tuinen, groene daken, bomen en planten in de binnenterreinen nu exact waarde toe?
Onderstaand worden ca. 50 waarden van groene binnenterreinen beschreven, opgesteld door
actieve Amsterdamse buurtbewoners en gebaseerd op vele onderzoeken en publicaties.

Afb. 1 Dit binnenterrein is actief in gebruik als ecologische buurtmoestuin (Leijnsestraat, Amsterdam)
Waarde voor woningen en bedrijven

Hogere woningwaarde – Uitzicht op groen en loopafstand tot groen beïnvloeden de woning
waarde.1 Uitzicht op groen geeft een toename 8% en loopafstand tot groen 6%. Gecombineerd ca.
14% toename.2 Met volwassen groen stijgt de waarde veel sterker dan met pril groen. In
Amsterdam West kan groen de waarde verhogen van € 16.000 tot € 39.000 per woning.3
Buurtgroen verhoogt de waarde van alle woningen in de buurt.4
Betere vestigingswaarde – MKB ondernemers geven recreatie, parken en open ruimtes, naast
bereikbaarheid, de hoogste prioriteit bij de keuze van een nieuwe bedrijfslocatie.5 Groen werkt
imago verhogend op de locatie keuze. Bedrijven willen zich in een groene omgeving vestigen.6
Langere levensduur – Een groen dak verlengt de levensduur met wel 20 jaar. Een groen dak houdt
zonnestraling tegen zodat zonlicht de waterdichte daklaag niet aantast.7
Lagere energiekosten – Groene daken isoleren sterk, ze dempen temperatuurverschillen met wel
40°C.38 Dit levert ’s winters tot wel 25% energiebesparing en kosten ‘s zomers minder airco
energie.6 Een groendak van 50 m2 kan zo’n 250 tot 500 kuub gas per jaar besparen.38
Een boom heeft het koelvermogen van ca. 10 airco’s. In een boomschaduw kan het wel 15 °C koeler
zijn.15, 38 Bomen kunnen 10% energie bij een gebouw besparen21 en 80% door de boomschaduw.22
Beter grondwaterpeil – Onbebouwde en onverharde binnentuinen nemen hemelwater op, filteren
dit en geven het weer af aan het grondwater. Hierdoor kan het grondwaterniveau op peil blijven,
waardoor funderingen van huizen en gebouwen niet ongewenst bloot komen te liggen.31

2
Waarde voor de gezondheid (mentaal/fysiek)

Minder vermoeidheid – Mensen in een groene omgeving zijn minder snel vermoeid en daardoor
minder snel geïrriteerd. De aanwezigheid van groen vermindert de geestelijke vermoeidheid, één
van de voorlopers van gewelddadig gedrag.8
Minder agressie – Mensen in een groene omgeving zijn minder agressief en minder crimineel. Veel
groen rondom appartementen reduceert criminaliteit met wel 8%. Bewoners in een groene
omgeving gaan meer met elkaar om dan bij ‘kale’ woningen.9
Meer rust en minder stress – Gemeenschapstuinen bieden mensen de ruimte om zich terug te
trekken van het lawaai en de drukte van de stad.8 De aanwezigheid van groen zorgt voor 25%
minder depressies en 15% minder migraine.10
Gezonder – Bewoners in een groene omgeving voelen zich gezonder dan in een omgeving met
minder groen. 10,11,12 Dat geldt sterker voor ouderen en mensen met lage inkomens35
Minder klachten – Door 10% meer groene ruimte in de buurt hebben mensen minder
gezondheidsklachten, gelijk aan een vermindering van de leeftijd met wel vijf jaar.13
Meer welbehagen – Blootstelling aan de groene ruimte vermindert spanning en verhoogt het
gevoel van welbehagen, welbevinden en geborgenheid.4,10
Meer beweging – Tuinen en groen faciliteren lichaamsbeweging. Deze zorgen voor 48% meer
beweging, 5% meer aerobe capaciteit, gewichtsverlies, betere flexibiliteit en toename in de ervaren
energie.10,15 De tijd dat kinderen buiten spelen is de afgelopen twintig jaar gehalveerd.38
Gezonder eten – Gemeenschapstuiniers en hun kinderen eten gezonder en krijgen meer
voedingsstoffen binnen dan niet-tuinierende families.4
Minder astma – Het eten van lokaal geproduceerd voedsel vermindert astma doordat kinderen
lokale pollen binnenkrijgen waardoor ze immuniteit opbouwen. De aanwezigheid van groen zorgt
voor wel 23% minder astma of COPD.10
Minder vergiftiging – Vers lokaal voedsel eten is effectief om loodvergiftiging bij kinderen aan te
pakken en helpt tegen blootstelling aan pesticiden en kunstmest.4
Meer voedingsstoffen – Moestuinen geven toegang tot groente, fruit en voedingsstofrijk eten die
anders onbereikbaar bleven voor mensen met een laag inkomen.8
Minder overgewicht – Kinderen bewegen meer en voelen zich gelukkiger met groen in de buurt.15
In groene wijken hebben kinderen 15% minder overgewicht. Een groene woon- en speelomgeving
werkt positief op de motorische ontwikkeling van kinderen.38

Afb. 2 Natuurspeeltuin Plan West (Amsterdam) ligt veilig in een binnenterrein (foto: I. Vogelezang)

3
Waarde voor de stedelijke samenleving (sociaal/cultureel)

Meer sociale cohesie – Een groene omgeving geeft een groter saamhorigheidsgevoel. Mensen
voelen zich hier ook veiliger.9 Het inrichten van gezamenlijke binnentuinen in Amsterdam, Utrecht
en Rotterdam verbeterde de cohesie tussen buurtgenoten sterk.10, 38
Meer verantwoordelijkheid – Mensen zijn zich in een groene omgeving meer bewust van hun
eigen verantwoordelijkheid en krijgen meer waardering voor al wat leeft.5
Meer culturele uitwisseling – Gemeenschapstuinen bieden unieke kansen om relaties te
ontwikkelen binnen en buiten sociale grenzen.4 In steden met veel immigranten zorgen deze
binnentuinen voor een uitwisselingsplek van culturele tradities voor alle bezoekers.28
Meer buur(t)contact – Bewoners in groene gebieden zijn eerder geneigd deze te gebruiken en
leggen daardoor eerder contact met buren.16 Mensen met meer groen in hun woonomgeving voelen
zich minder eenzaam en ervaren minder vaak een tekort aan sociale steun.35
Beter rentmeesterschap – Gemeenschapstuinen verhogen een gevoel van gemeenschappelijk
eigendom en rentmeesterschap. Het bevordert een gezamenlijke identiteit en bezieling.8
Minder sociale problemen – Gemeenschapstuinen faciliteren het gezamenlijk organiseren en
inspanningen om sociale problemen op te lossen. Ze geven kinderen en jong volwassenen een
veilige plek om met leeftijdsgenoten om te gaan en betrekken hen bij positieve activiteiten.13
Meer waakzaamheid – Gemeenschapstuinen creëren buurtwachten en verhogen de
waakzaamheid op (het toezicht en gebruik van) de gemeenschappelijke ruimte.17
Meer veiligheid – Mensen met meer groen in hun omgeving voelen zich veiliger.10, 35 Criminaliteit
neemt af in buurten waar de groenruimte toeneemt.9 Gemeenschappelijk tuinieren wordt door veel
politiekorpsen erkend als effectieve criminaliteitspreventie.8, 9
Minder geluidsoverlast – Groene daken dempen lawaai en trillingen van de eronder gelegen
bedrijven en gebruikers.6 Bomen reduceren geluid met wel 10 dB(A). Bladeren absorberen geluid
in binnentuinen; ‘s-zomers zelfs tot 50% reductie. Groene beplanting kan 3-10 dB(A) reduceren.19
Maatschappelijk rendement – Woningcorporatie Ymere (Amsterdam) verving een groot asfalt
dak door een duurzaam vegetatiedak (1.750 m2). Dit levert een aanzienlijk maatschappelijk
rendement: een leefbare buurt, betere contacten tussen bewoners en meer woongenot.6

Afb. 3 Duurzaam vegetatiedak en gezamenlijk onderhoud door huurders (foto: Picasdre, Amsterdam)

4
Waarde voor de stedelijke ecologie (milieu)

Kortere ketens – Lokale landbouw bespaart grondstoffen door kortere ketens. In New-York
verbouwden 15 tuinen in een jaar 5.000 kilo groente. Ca. 50% ging naar buurt voedselbanken.13
Minder afval – In gemeenschapstuinen wordt GFT-afval gecomposteerd en gerecycled. Dit
verkleint de afvalberg en voorkomt het vervoer en de verwerking van afval. Compostering spaart
het milieu en kost minder gemeenschapsgeld.8
Schonere lucht – Bomen, struiken en verticaal groen in binnentuinen vangen fijnstof en CO2 weg.
Ze reduceren fijnstof met 10-15%.10 Een boom van 50 cm. doorsnede kan 500 gram fijnstof/jaar
afvangen. Dit compenseert voor ca. 7.500 gereden autokilometers.20,38
Meer zuurstof – Het zuurstofgehalte in de lucht wordt door (blad)groen in binnentuinen hersteld
en de aanwezige luchtverontreiniging wordt verminderd.13
Grotere biodiversiteit – Groene binnentuinen en groendaken vergroten de biodiversiteit en
natuurlijke habitat door creatie van leefruimte voor planten, dieren en insecten.10, 31 In Amsterdam
zijn zo’n 175 hobbyimkers actief met ca. 50 miljoen bijen.38
Minder urban heating – Groene tuinen verminderen het urbane ‘warmte-eilandeffect’ waardoor
minder airco-energie nodig is.4 Bomen verdampen veel water en verkoelen de omgeving daardoor.
Mooiere buurt – Groene binnentuinen en gemeenschapstuinen verfraaien de buurt. Bewoners
verblijven graag in een groene omgeving.10
Betere leefomgeving – De belangrijkste componenten voor een fijne leefomgeving zijn: veilige
straten en toegang tot groene en open plekken.13

Afb. 4 Daktuin op winkeluitbouw in een binnenterrein (Overtoom) met moestuinen, bomen en struiken.

Waarde voor de stedelijke economie (circulair)

Goedkoper onderhoud - Het ontwikkelen en onderhouden van gemeenschapstuinen is
goedkoper dan het ontwikkelen en onderhouden van parken.8
Meer stadsontwikkeling – Grotere eenheden van stadslandbouw werken als magneet op
stadsontwikkeling. Ontwikkelpartijen en bedrijven willen vaker braakliggende terreinen door
vergroening aantrekkelijk maken. Dit bevordert het vestigingsklimaat voor huurders/kopers.24
Meer circulair ondernemerschap – Dit is een van de speerpunten van de Amsterdam Economic
Board. MRA wil voorloper worden op het gebied van circulaire economie.25
Lagere zorgkosten – Investeringen in meer stedelijk groen maken de omgeving mooier en zijn
positief voor de gezondheid. Meer groen leidt tot lagere zorgkosten en minder ziekteverzuim. Bos
en Lommer kan met 1% meer groen € 800.000 op ziekteverzuim jaarlijks besparen.26
Meer recreatie en toerisme – Steden met groene kwaliteit trekken wonen, toerisme en recreatie
aan. Hierdoor ontstaat een gevarieerde bevolkingsopbouw (met o.a. creatieve klasse), meer omzet
en banen in het toeristisch/recreatief bedrijfsleven en hogere inkomsten (toeristenbelasting).6

5
Waarde voor het stedelijk waterbeheer (rainproof)

Betere waterberging – Bomen, open grond en groene daken bufferen water, zodat dit niet direct
in het riool komt.6 Bomen kunnen wel 2.500 l. water vast ouden. Groene daken/tuinen bufferen 45-
70% regenwater.23,38 In sommige binnentuinen zijn zelfs regenvijvers of greppels mogelijk.37
Minder erosie – Groene binnenterreinen en -tuinen verminderen de bodemerosie doordat
regenwater lokaal door de aarde, bomen, wortels en groen wordt vastgehouden.6
Betere infiltratie – Open, onbebouwde en onverharde binnentuinen nemen regenwater op en
laten het in de bodem wegzakken. Hierdoor blijft het grondwaterniveau op peil.31
Schoner water – Tuinen (planten en micro-organismen in de grond ) filteren regenwater.
Daardoor blijven grondwater, riolen en rivieren schoner.8 Groene daken neutraliseren zure regen
10–30 jaar.6 Vuil stedelijk afvalwater is een van de belangrijkste vervuilers van oppervlaktewater.34
Minder overstromingen – Open, onbebouwde en onbetegelde binnenterreinen zorgen ervoor dat
het regenwater beter afgevoerd wordt en er minder extreme overstromingen zijn.32,33 In de natuur
wordt ca. 50% regenwater in de bodem opgenomen. In een sterk versteende stad kan dit
teruglopen tot slechts 15% bodemopname en meer dan 55% afstroom direct op het riool.38
Meer hergebruik – Buurt tuinen in binnenterreinen maken steeds vaker gebruik van een waterput
of lokaal opgevangen regenwater. Hierdoor wordt water ter plekke hergebruikt. Ook kunnen
winkels waterrobuust herbouwen bijv. met regen opslag en hergebruik.36
Betere watercyclus – Het is voor de stedelijke watercyclus belangrijk om de binnentuinen zo open
en onverhard mogelijk te houden. 29,30 Nederland is het meest versteende land van Europa, op Malta
na.29 Open binnentuinen, groendaken en bomen faciliteren een betere waterinfiltratie, betere
waterretentie en luchtvochtigheid, stabielere grondwaterstand en gelijkmatiger waterafvoer.29,31

Afb. 5 Natuurtuin de Slatuinen: groen paradijs met waterpoel in een stedelijk binnenterrein

Waarde voor de zelfredzaamheid (empowerment)

Eigen voedselproductie – Gemeenschapstuinen bieden families en personen zonder eigen grond
de mogelijkheid om hun eigen voedsel te produceren.8
Groen educatie – In gemeenschapstuinen worden mensen opgeleid. In San Francisco bijv. is een
buurt met 84% werkloosheid. De gemeenschapstuin daar biedt 25 lokale jongeren werk gedurende
het schooljaar en 60 jongeren in de zomer. Ze worden opgeleid in tuinieren, biotoopherstel,
landschapsarchitectuur, arbeidsvaardigheden en leiderschap.27
Re-integratie en werk – Gemeenschapstuinen kunnen voor re-integratie en werk zorgen. In een
tuin in Brentwood (CA) bijv. zijn 35 patiënten in dienst waarvan vele al sinds de Vietnamoorlog
geen baan konden behouden. Door de tuinen zijn klinische verblijven afgenomen boeken ze sneller
vooruitgang en nemen beter deel aan het dagelijks leven.27
Openlucht educatie – Gemeenschapstuinen kunnen dienen als openlucht leslokaal waar jongeren
waardevolle vaardigheden leren, zoals biologie, toegepaste wiskunde, communicatie, beweging,
verantwoordelijkheid, voedselkennis, de sociale gemeenschap, rentmeesterschap en ecologie.8

6
Referenties
[01] Fennema, A. T. (1995). Wonen in het groen; De invloed van “groen” op de prijs van een woning,
Wageningen: DLO-Staring Centrum.
[02] Leeuwen, M. G. A. van (1997). De meerwaarde van groen voor wonen. Een regionale analyse. Den
Haag: Landbouw Economisch Instituut. Bron: tinyurl.com/leeuwen1997, bezocht: januari 2017.
[03] Amsterdam West (2014) Gebiedsanalyse Oud-West . In: Gemeente Amsterdam West (2015).
Gebiedsagenda De Baarsjes – Oud West. Bron: tinyurl.com/oudwest-gebiedsanalyse2014, bezocht:
januari 2017.
[04] Bremer, A., Jenkins, K. & Kanter, D. (2003). Community Gardens in Milwaukee: Procedures for their
long-term stability & their import to the city. Milwaukee: University of Wisconsin, Department of
Urban Planning
[05] Chicago Botanic Garden and the City of Chicago (2003). Green connections: A research assessment
of community gardening in Chicago. Chicago: City of Chicago. Bron: tinyurl.com/bremer2003,
bezocht: januari 2017.
[06] Branchevereniging VHG (2011). Factsheet waardevermeerdering door groen. Houten: VHG &
Productschap Tuinbouw. Bron: tinyurl.com/vhg2011, bezocht: januari 2017.
[07] Hop, Margareth E. C. M. (2010). Dak en gevelgroen. Wageningen: Wageningen UR, PPO. Deventer:
Thieme. Bron: tinyurl.com/hop2010, bezocht: januari 2017.
[08] Gardening Matters (2006). The Multiple Benefits of Community Gardening. Minneapolis. Bron:
tinyurl.com/gardeningmatters2006, bezocht: januari 2017.
[09] Kuo, F. E., & Sullivan, W. C. (2001a). Aggression and Violence in the Inner City: Effects of Environment
via Mental Fatigue. Environment and Behavior Volume 33, No.4: pp.543-571. Bron:
tinyurl.com/kuo2001a, bezocht: januari 2017.
[10] Vugt, B. van (2010). De waarde van groen. Houten: Branchevereniging VHG. Bron:
tinyurl.com/vugt2010, bezocht: januari 2017.
[11] Maas, J., Verheij, R. A., Groenewegen, P. P., Vries, S. de & Spreeuwenberg, P. (2006). Green space,
urbanity and health: how strong is the relation? Journal of Epidemiology & Community Health, Vol.
60, No. 7. Bron: tinyurl.com/maas2006, bezocht: januari 2017.
[12] Gemeenteraad Amsterdam (2011). Structuurvisie Amsterdam 2040: Economisch sterk en
duurzaam. Bron: tinyurl.com/structuurvisie-2040, bezocht: januari 2017.
[13] Sherer, P. M. (2006). The benefits of parks: why America needs more city parks and open space. Bron:
tinyurl.com/sherer2006, bezocht: januari 2017.
[14] Kahn, Emily B. et al. & Task Force on Community Preventive Services (2002). The Effectiveness of
interventions to increase physical activity. American Journal of Preventive Medicine Vol. 22, No. 4S,
pp. 73-107. Bron: tinyurl.com/kahn2002, bezocht: januari 2017.
[15] Gemeenteraad Amsterdam (2015). Agenda Groen 2015-2018 – Investeren in de tuin van de
Amsterdammer. Bron: tinyurl.com/agendagroen, bezocht: januari 2017.
[16] Kuo, F.E., Sullivan, W., Coley, L, & Brunson, L. (1998). Fertile ground for community: Inner-city
neighborhood common spaces., p.26. American Journal of Community Psychology, Vol. 26, No. 6, pp.
823- 851. Bron: tinyurl.com/kuo1998, bezocht: januari 2017.
[17] Kuo, F.E & Sullivan, W. (2001b). Environment and crime in the inner city: Does vegetation reduce
crime? Environment and Behavior, Vol. 33, No. 3, pp. 343-367. Bron: tinyurl.com/kuo2001b,
[18] Englander, D. (2001). New York’s community gardens – A resource at risk. San Francisco: The Trust
for Public Land. Bron: tinyurl.com/englander2001, bezocht: januari 2017.
[19] Groenforum Nederland (2002). De Baten van de groene stad. Zaandam. In: Leven op daken, No. 6
(2007). Bron: tinyurl.com/levenopdaken2007, bezocht: januari 2017.
[20] Tonneijck, F., & Loo, D., van der (2010). Hoeveel fijnstof vangt mijn boom? In: Vugt, B., van (2010).
De waarde van groen. Houten: Branchevereniging VHG.
[21] Simpson, J. R. (2002). Improved estimates of tree-shade effects on residential energy use. Energy and
Buildings, 34 (10). Bron: tinyurl.com/simpson2002 bezocht: januari 2017.
[22] Shashua-Bar, L. & Hoffman, M.E. (1999). Vegetation as a climatic component in the design of an
urban street. Elsevier. Bron: tinyurl.com/Shashua-bar1999, bezocht: januari 2017.
[23] Geiger, J.R. (2001). Fact Sheet #1: Benefits of the Urban Forest. Davis, CA: Center for Urban Forest
Research. Davis (CA). Bron: tinyurl.com/geiger2001, bezocht: januar1 2017.
[24] Gemeente Amsterdam West (2014). Zelfbeheer openbaar groen: ambities en kansen. Amsterdam,
interne memo.
[25] Amsterdam Economic Board (2016). Speerpunten: stimuleren circulair ondernemerschap. Website
AEB: tinyurl.com/aeb-circulair, bezocht: 22 januari 2017.

7
[26] KPMG Advisory N.V. (2012). Groen, gezond en productief: the economics of biodiversity (TEEB),
natuur en gezondheid. Bron: tinyurl.com/kpmg-teeb2012, bezocht: januari 2017.
[27] Campbell, D., Feenstra, G., & Sharyl, M. (1999). Entrepreneurial community gardens: Growing food,
skills, jobs and communities. Oakland: University of California, Agriculture and Natural Resources.
Bron: tinyurl.com/campbell1999, bezocht: februari 2017.
[28] Tranel, M., and Handlin, L. (2004). Planting Seeds; Growing Communities. St. Louis: University of
Missouri Public Policy Research Center.
[29] Zwaagstra, C. (2014). The contribution of soil sealing in urban private gardens to runoff and urban
heating. Groningen: University of Groningen, Science Shop. Report Bèta 2014-1. ISBN:
9789036773072. Bron: tinyurl.com/zwaagstra2014, bezocht: januari 2017.
[30] European Commission DG Environment (2012). Soil Sealing. Science for Environment Policy, In-
depth Report, March. 2012 Edited by the University of the West of England (UWE), Bristol. Bron:
tinyurl.com/ec-soil-sealing, bezocht: januari 2017.
[31] Scalenghe, R. & Marsan, F. A. (2009). The anthropogenic sealing of soils in urban areas. Landscape
and Urban Planning, Volume 90, pp. 1-10. Bron: tinyurl.com/scalenghe2009, bezocht: januari 2017.
[32] Perry, T. & Nawaz, R. (2008). An investigation into the extent and impacts of hard surfacing of
domestic gardens in an area of Leeds, United Kingdom. Landscape and Urban Planning. 86: 1-13.
Bron: tinyurl.com/perry2008, bezocht: januari 2017.
[33] Verbeeck, K., Orshoven, J. van & Hermy, M. (2011). Measuring extent, location and change of
imperviousness in urban domestic gardens in collective housing projects. Landscape and Urban
Planning. 100: 57-66. Bron: tinyurl.com/verbeeck2011, bezocht: januari 2017.
[34] Brun, S. E. & Band, L. E. (2000). Simulating runoff behavior in an urbanizing watershed. Computers,
Environment and Urban Systems 24, pp.5–22. Bron: tinyurl.com/brun2000, bezocht: januari 2017.
[35] Maas, J. (2008). Vitamin G: Green environments - Healthy environments. Utrecht: NIVEL. ISBN 978-
90-6905-936-9. Bron: tinyurl.com/maas2008, bezocht: januari 2017.
[36] Locher, L. & Dekker, G. (2016). De stadsbrede economische illustratie Amsterdam. Amersfoort;
STOWA. Water Governance, 2016(4), pp. 18-28. ISSN 2211-0224. Bron: tinyurl.com/locher2016,
[37] Naafs, S. (2016). Amsterdam Rainproof: elke druppel telt. Amersfoort; STOWA. Water Governance,
2016(4), pp. 29-28. ISSN 2211-0224. Bron: tinyurl.com/naafs2016, bezocht: januari 2017.
[38] Bade, T., Smid, G. & Tonneijck, F. (2011). Groen Loont! Over maatschappelijke en economische baten
van stedelijk groen. Nijmegen: XXL-press. Bron: tinyurl.com/bade2011, bezocht: januari 2017.

De 50 waarden van groene binnenterreinen v14

Recommended

Recommended

More Related Content

More from realaudience

More from realaudience (7)

De 50 waarden van groene binnenterreinen v14